รู้จัก BOJ ธนาคารกลางที่ “พิมพ์เงิน” ดุที่สุดในโลก และวิธีทำกำไรจากความผันผวนของเงินเยน

BOJ คือใคร? ทำไมธนาคารกลางญี่ปุ่นถึงสำคัญกับตลาดโลก

• Bank of Japan หรือ BOJ คือธนาคารกลางของประเทศญี่ปุ่น ก่อตั้งเมื่อปี 1882
• มีหน้าที่หลักในการรักษาเสถียรภาพของราคาเงินเฟ้อ เสถียรภาพทางการเงิน และสนับสนุนการเติบโตทางเศรษฐกิจ
• เป็นองค์กรอิสระ แต่มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับรัฐบาลญี่ปุ่นในเชิงนโยบาย

ผู้ว่าการธนาคารกลางญี่ปุ่น

• Kazuo Ueda ดำรงตำแหน่งผู้ว่าการตั้งแต่วันที่ 9 เมษายน 2023 
  • นักเศรษฐศาสตร์ จบปริญญาเอกจาก MIT
  • อดีตศาสตราจารย์มหาวิทยาลัยโตเกียว มีประสบการณ์เชิงนโยบายยุค ดร. Kuroda
  • ปัจจุบันเน้นเดินหน้าเพิ่มดอกเบี้ยอย่างค่อยเป็นค่อยไป (ล่าสุด 0.5%) ในกรณีที่เงินเฟ้อและเศรษฐกิจเป็นไปตามเป้า 

รองผู้ว่าการ (Deputy Governors)

1. Shinichi Uchida
2. Ryozo Himino
   • ทั้งสองร่วมงาน BOJ ในปี 2023 โดยมีบทบาทในการกำหนดนโยบายทั่วไป 

คณะกรรมการนโยบาย 

Policy Board  รวม 9 ท่าน นอกจากผู้ว่าการและรองผู้ว่าการ ยังมีผู้บริหารและอาจารย์เศรษฐศาสตร์ที่ลงมติร่วม 

• Junko Nakagawa – มองสมดุลระหว่างอัตราดอกเบี้ยด้านลบและเงินเฟ้อ
• Hajime Takata, Naoki Tamura – มีแนวโน้มหย่อนนโยบาย เฝ้ากังวลผลกระทบจากการผ่อนคลาย
• Asahi Noguchi, Toyoaki Nakamura – สาย “พกพาน้ำหนัก” (dove) ที่ค่อนข้างกังวล SMEs และเสถียรภาพสังคม
• Junko Koeda – เข้าร่วมปี 2025 เสนอปรับนโยบายใกล้เคียงธนาคารกลางหลักของโลก ผู้บริหารฝ่ายปฏิบัติการ (Executive Directors)
• Koji Nakamura ได้รับแต่งตั้งเป็น Executive Director ดูแลนโยบายและตลาดการเงินเมื่อวันที่ 1 เมษายน 2025 
  • ผู้เชี่ยวชาญด้านเศรษฐกิจญี่ปุ่น เคยเป็นหัวหน้างานวิจัย
  • ประสบการณ์ในช่วง BOJ เริ่มปรับดอกเบี้ยหลังสิ้นสุด QE
• Tokiko Shimizu
  • ประธานกรรมการฝ่ายนโยบายการเงิน (Executive Director) และเป็นผู้หญิงคนแรกรับตำแหน่งนี้ในประวัติศาสตร์ปี 2020

ตารางสรุปตำแหน่งสำคัญ และ จุดเด่นของแต่ละตำแหน่ง

• ญี่ปุ่นเป็นเศรษฐกิจอันดับต้นๆ ของโลก จึงทำให้การเคลื่อนไหวของ BOJ ส่งผลกระทบต่อทั้งตลาดเอเชีย ยุโรป และสหรัฐ
• เงินเยนเป็นหนึ่งในสกุลเงินหลักของโลก และถูกใช้เป็นสกุลเงินปลอดภัยในยามตลาดเผชิญความเสี่ยง (Safe Haven)
• นักลงทุนทั่วโลกต้องติดตามนโยบาย BOJ ใกล้ชิด เพราะสามารถกระตุ้นความผันผวนในคู่เงิน JPY ได้ในระดับสูง
• ทุกคำพูดของผู้ว่าการ BOJ มีน้ำหนักต่อตลาด โดยเฉพาะการส่งสัญญาณเปลี่ยนแปลงนโยบาย
• ค่าเงินเยนสามารถแข็งหรืออ่อนได้หลายร้อย pip ในเวลาอันสั้น หาก BOJ เปลี่ยนทิศทางนโยบาย
• นักลงทุนทั้งสายพื้นฐานและเทคนิคจึงจับตาคำแถลงของ BOJ อย่างใกล้ชิดทุกครั้งที่มีการประชุมหรือแถลงข่าว

ภาพเผยให้เห็นถึง Kazuo Ueda ดำรงตำแหน่งผู้ว่าการ ของ Bank Of Japan โดยมี สมาชิก Policy Board รวม 9 ท่าน

นโยบายการเงินของ BOJ: จากดอกเบี้ยติดลบสู่การพิมพ์เงินไม่อั้น

• ตั้งแต่ยุคฟองสบู่เศรษฐกิจญี่ปุ่นแตกในช่วงต้นยุค 90 BOJ เริ่มใช้ นโยบายการเงินแบบผ่อนคลายเพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจ
• ดอกเบี้ยของญี่ปุ่นถูกลดลงอย่างต่อเนื่อง จนถึงระดับ 0 และเข้าสู่โซนดอกเบี้ยติดลบในปี 2016
• เป้าหมายของการลดดอกเบี้ยคือ กระตุ้นการใช้จ่าย การลงทุน และลดแรงกดดันจากเงินฝืด
• นอกจากการลดดอกเบี้ย BOJ ยังซื้อพันธบัตรรัฐบาลญี่ปุ่น (JGBs) จำนวนมหาศาล เพื่ออัดฉีดสภาพคล่อง
• BOJ ใช้นโยบาย Yield Curve Control โดยกำหนดเพดานผลตอบแทนพันธบัตร 10 ปี เพื่อควบคุมโครงสร้างอัตราดอกเบี้ยระยะยาว
• รูปแบบการใช้นโยบายของ BOJ ถูกวิจารณ์ว่า “อัดเงินไม่อั้น” โดยไม่ได้หยุดพัก แม้เศรษฐกิจจะเริ่มฟื้นตัวบางช่วง
• ความยาวนานของนโยบายแบบผ่อนคลายสุดขั้วนี้ ทำให้ BOJ แตกต่างจากธนาคารกลางอื่นอย่างชัดเจน

สรุปนโยบายเด่นของ BOJ ในช่วง 10 ปีหลัง

2015 – การเร่ง QE และการซื้อ ETF เพิ่ม

• BOJ เดินหน้านโยบาย “Quantitative and Qualitative Monetary Easing” (QQE) ที่เริ่มตั้งแต่ 2013
• เพิ่มขนาดการซื้อพันธบัตรรัฐบาลญี่ปุ่น (JGBs) และเริ่มซื้อ ETF ในตลาดหุ้น
• เป้าหมายคือกระตุ้นเงินเฟ้อให้ถึง 2 เปอร์เซ็นต์ แต่ยังไม่ประสบผลสำเร็จในระยะสั้น

ข่าวจากสำนักข่าวรอยเตอร์ มกราคม 2016  ได้ออกมาเปิดเผยว่า BOJ ประกาศดอกเบี้ย -0.1% โดยมีจุดประสงค์คือ กดดันให้ธนาคารปล่อยกู้

2016 – ประกาศใช้นโยบายดอกเบี้ยติดลบ (Negative Interest Rate)

• เดือนมกราคม 2016 BOJ ประกาศดอกเบี้ย -0.1 เปอร์เซ็นต์ สำหรับส่วนเกินของเงินฝากธนาคารพาณิชย์
• เป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์ของญี่ปุ่นที่ใช้อัตราดอกเบี้ยติดลบ
• จุดประสงค์เพื่อกดดันให้ธนาคารปล่อยกู้แทนการเก็บเงินไว้กับ BOJ
• ที่มาข่าว: BOJ jolts markets in surprise change to yield curve policy

2016 – เริ่มใช้ Yield Curve Control (YCC)

• เดือนกันยายน 2016 BOJ เปิดตัวนโยบาย “Yield Curve Control”
• กำหนดเป้าหมายผลตอบแทนพันธบัตรรัฐบาลอายุ 10 ปี ให้อยู่รอบ 0 เปอร์เซ็นต์
• เป็นการควบคุมทั้งดอกเบี้ยระยะสั้น (ผ่านอัตราดอกเบี้ยติดลบ) และระยะยาว (ผ่าน YCC) พร้อมกัน
• ที่มาข่าว: Yield Curve Control (YCC) 

2017–2019 – คงนโยบายผ่อนคลาย แม้เศรษฐกิจเริ่มดีขึ้น

• BOJ ยังไม่ยกเลิกมาตรการใดแม้ GDP โตขึ้นบ้าง เพราะเงินเฟ้อยังไม่ถึงเป้าหมาย
• ยังคงซื้อพันธบัตร หุ้น ETF และตราสาร REIT ต่อเนื่อง
• ตลาดเริ่มวิจารณ์ว่า BOJ ติดกับดักนโยบายดอกเบี้ยต่ำถาวร
• ที่มาข่าว: อ่านคลิก 

2020 – COVID-19 และการขยายขนาด QE อีกครั้ง

• ในช่วงการระบาดของ COVID-19 BOJ ขยายขอบเขตการซื้อพันธบัตรและสินทรัพย์เสี่ยงมากขึ้น
• เพิ่มการปล่อยกู้พิเศษแก่ภาคธุรกิจขนาดเล็ก
• สนับสนุนเสถียรภาพของตลาดการเงินภายในประเทศ เพื่อบรรเทาผลกระทบจากวิกฤตโรคระบาด

2022 – เงินเฟ้อทั่วโลกสูง แต่ BOJ “ยังคงผ่อนคลาย”

• ขณะที่ธนาคารกลางหลายประเทศเริ่มขึ้นดอกเบี้ย BOJ ยังคงดอกเบี้ยติดลบและคุม YCC ต่อ
• เงินเยนอ่อนค่าหนักสุดในรอบ 32 ปี ทำให้ ตลาด Forex ผันผวนรุนแรง
• นักลงทุนจับตาว่า BOJ จะทนแรงกดดันของตลาดได้นานแค่ไหน
• ที่มาข่าว: BOJ jolts markets in surprise change to yield curve policy

ปลายปี 2022 – ขยายเพดาน YCC เป็น 0.50 เปอร์เซ็นต์

• BOJ ปรับเพดานผลตอบแทนพันธบัตร 10 ปี จาก ±0.25 เปอร์เซ็นต์ เป็น ±0.50 เปอร์เซ็นต์
• ตลาดตีความว่า BOJ เริ่มส่งสัญญาณเปลี่ยนนโยบาย ส่งผลให้เงินเยนแข็งค่าฉับพลัน

2023 – การเปลี่ยนตัวผู้ว่าการ BOJ

• นาย Kazuo Ueda ขึ้นเป็นผู้ว่าการ BOJ คนใหม่ แทนนาย Haruhiko Kuroda
• ตลาดคาดหวังว่าจะเริ่มปรับนโยบายการเงิน แต่ BOJ ยังย้ำว่าจะยังคงผ่อนคลาย
• เงินเยนยังเคลื่อนไหวรุนแรงตามคำพูดของผู้ว่าฯ BOJ คนใหม่

2024 – เริ่มส่งสัญญาณเตรียม Exit Strategy อย่างระมัดระวัง

• BOJ เริ่มประเมินผลกระทบของดอกเบี้ยติดลบและ YCC ในระยะยาว
• ตลาดเริ่มคาดว่าอาจขึ้นดอกเบี้ยในช่วงครึ่งหลังของปี หากเงินเฟ้อเริ่มนิ่ง
• ยังไม่ตัดสินใจชัดเจนว่าจะเลิก QE เมื่อใด
• ที่มาข่าว: BOJ’s long battle with deflation and the great unwinding

2025 – ความไม่แน่นอนยังคงอยู่

• แม้จะมีแรงกดดันให้เลิกใช้นโยบายผ่อนคลายสุดขั้ว แต่ BOJ ยังกังวลเรื่องเศรษฐกิจในประเทศ
• นักลงทุนยังต้องจับตานโยบาย BOJ อย่างใกล้ชิด เพราะเพียงคำพูดหรือสัญญาณเพียงเล็กน้อย ก็สามารถเปลี่ยนทิศทางของ JPY ได้ทันที

ภาพนี้อธิบายได้จากข่าว รอยเตอร์ เกี่ยวกับปี 2024 ที่ BOJ มีการประเมินผลกระทบของดอกเบี้ยติดลบ แน่นอนว่าปี 2025 ก็ยังมีความไม่แน่นอนอยู่ เพราะจะต้องจับตาเรื่องนี้อย่างใกล้ชิด

Quantitative Easing สไตล์ญี่ปุ่น: พิมพ์เงินแล้วทำอะไรต่อ?

• การพิมพ์เงินของ BOJ ไม่ใช่การพิมพ์ธนบัตรจริง แต่เป็นการซื้อสินทรัพย์ทางการเงินในตลาด เช่น พันธบัตรและ ETF
• เป้าหมายคือทำให้ธนาคารมีเงินเหลือใช้มากขึ้น เพื่อปล่อยกู้และกระตุ้นกิจกรรมทางเศรษฐกิจ
• BOJ เป็นธนาคารกลางรายแรกๆ ที่เริ่มใช้มาตรการ QE อย่างต่อเนื่องตั้งแต่ปี 2001
• ในช่วงหนึ่ง BOJ เป็นผู้ถือครองพันธบัตรรัฐบาลญี่ปุ่นรายใหญ่ที่สุดในประเทศ
• นอกจากพันธบัตรรัฐบาล BOJ ยังถือหุ้น ETF และสินทรัพย์ที่เกี่ยวกับตลาดหุ้นอีกจำนวนมาก
• การพิมพ์เงินต่อเนื่องทำให้ขนาดงบดุลของ BOJ พุ่งทะลุระดับ 100+ เปอร์เซ็นต์ของ GDP
• งบดุลของ BOJ เคยพุ่งขึ้นไปสูงสุดที่ประมาณ 760 ล้านล้านเยน ซึ่งใหญ่กว่าขนาดเศรษฐกิจ (GDP) ของญี่ปุ่นทั้งประเทศที่อยู่ที่ประมาณ 590-600 ล้านล้านเยน
  • Bank of Japan (BOJ): งบดุลเคยสูงถึงประมาณ 130% ของ GDP ญี่ปุ่น
  • European Central Bank (ECB): งบดุลสูงสุดอยู่ที่ประมาณ 70% ของ GDP ยูโรโซน
  • Federal Reserve (Fed) ของสหรัฐฯ: งบดุลสูงสุดอยู่ที่ประมาณ 40% ของ GDP สหรัฐฯ
• แม้นโยบายจะช่วยให้เศรษฐกิจไม่ถดถอยหนัก แต่ก็มีคำถามเรื่องประสิทธิภาพในระยะยาว?

ทำไมเงินเยนจึงผันผวน? แม้ญี่ปุ่นจะเป็นประเทศเศรษฐกิจมั่นคง

• เงินเยนถือเป็นสกุลเงินที่มีบทบาท Safe Haven เมื่อตลาดโลกเกิดความไม่แน่นอน เงินเยนจะได้รับความนิยม
• นโยบายการเงินของ BOJ ส่งผลโดยตรงต่อค่าเงินเยน โดยเฉพาะการเปลี่ยนแปลงของดอกเบี้ยและปริมาณเงิน
• ในช่วงที่ BOJ ใช้ดอกเบี้ยติดลบ เงินเยนอ่อนค่าลงอย่างต่อเนื่อง เทรดเดอร์จึงใช้เป็นสกุลเงิน Funding Currency
• เมื่อนักลงทุนทั่วโลกใช้เงินเยนกู้ไปลงทุนในสินทรัพย์เสี่ยง เช่น หุ้นหรืออสังหา เมื่อเกิดความกลัวในตลาด พวกเขาจะปิดสถานะและกลับมาถือเงินเยน ทำให้เกิดการแข็งค่ารุนแรง
• ความผันผวนของเงินเยนจึงไม่ได้มาจากตัวเศรษฐกิจญี่ปุ่นเท่านั้น แต่ยังรวมถึงพฤติกรรมของตลาดโลกด้วย
• การตัดสินใจเพียงเล็กน้อยของ BOJ เช่น ส่งสัญญาณขึ้นดอกเบี้ย หรือหยุดซื้อพันธบัตร สามารถทำให้คู่เงิน JPY เคลื่อนไหวรุนแรงภายในเวลาไม่กี่ชั่วโมง

ภาพแสดงถึงการเปิดตัว ธนบัตรใหม่ปี 2024 ที่มีการปรับโฉมธนบัตร 10,000 / 5,000  และ 1,000 เยน ใหม่

ตัวอย่างเหตุการณ์จริงที่ BOJ ส่งแรงกระเพื่อมให้ตลาด Forex

• ปี 2016 BOJ ประกาศใช้นโยบายดอกเบี้ยติดลบครั้งแรก ส่งผลให้ USDJPY พุ่งขึ้นเกือบพัน pip ภายในเดือนเดียว
• ปี 2022 นักลงทุนเริ่มคาดการณ์ว่า BOJ จะเลิกคุม Yield Curve ทำให้ค่าเงินเยนอ่อนหนักที่สุดในรอบหลายสิบปี
• เดือนธันวาคม 2022 BOJ ขยายเพดานอัตราผลตอบแทนพันธบัตร ทำให้เงินเยนแข็งกว่า 300 pip ในวันเดียว
• ปี 2023 BOJ เปลี่ยนผู้ว่าการใหม่ ตลาดจับตาอย่างใกล้ชิดว่าทิศทางนโยบายจะเปลี่ยนแปลงหรือไม่ ส่งผลให้เกิดความผันผวนต่อคู่เงิน JPY แทบทุกสัปดาห์
• แต่ละเหตุการณ์เหล่านี้ถูก เทรดเดอร์ ทั่วโลกจับตามอง เพราะการเข้าเทรดผิดจังหวะ อาจเจอความผันผวนรุนแรงจนพอร์ตเสียหาย

เทคนิคเทรดเงินเยนจากความผันผวนของนโยบาย BOJ

• ศึกษาตารางการประชุม BOJ ล่วงหน้า เพราะทุกคำพูดของผู้ว่าการมีผลต่อค่าเงิน
• ใช้กลยุทธ์รอความชัดเจนก่อนเข้าเทรด โดยสังเกตท่าทีของตลาดหลังข่าวออกแล้วประมาณ 15 ถึง 30 นาที
• หาก BOJ ยังใช้นโยบายเดิมต่อ เงินเยนอาจอ่อนค่าต่อเนื่อง โดยเฉพาะคู่ USDJPY
• หาก BOJ ส่งสัญญาณเข้มงวด เช่น พูดถึงการลด QE หรือเลิกควบคุมอัตราผลตอบแทน JPY มักแข็งค่ารุนแรง
• หลีกเลี่ยงการตั้ง Stop Loss สั้นเกินไปเมื่อเทรดช่วงข่าว BOJ เพราะอาจเจอ Fake Move
• วางแผนเทรดล่วงหน้าโดยใช้แนวรับแนวต้านจากกราฟใหญ่ เช่น Time Frame H4 หรือ D1
• เลือกใช้โบรกเกอร์ที่มี Spread ต่ำและ Requote น้อยในช่วงข่าว เพราะการเข้าออกตลาดมีผลต่อกำไรอย่างมาก

ข้อควรระวังเมื่อเทรดคู่เงินที่เกี่ยวข้องกับ JPY

• คู่เงิน JPY มักมี Spread ขยายในช่วงข่าวแรง โดยเฉพาะ USDJPY, EURJPY, GBPJPY
• ความผันผวนสูงอาจทำให้การวาง SL และ TP ไม่สัมพันธ์กับ Risk Reward
• บางโบรกเกอร์มี Slippage รุนแรงในช่วง BOJ ประกาศนโยบายหรือช่วงตลาดเปิดโตเกียว
• ควรทดสอบกลยุทธ์ในบัญชีเดโมก่อนใช้เงินจริง โดยเฉพาะกลยุทธ์ที่ใช้เทรดตามข่าว
• อย่าประมาทความแรงของกราฟแม้จะดูนิ่ง เพราะ BOJ อาจแถลงนอกกำหนด หรือใช้คำที่สื่อถึงการเปลี่ยนทิศทางนโยบายได้ตลอดเวลา

ภาพอธิบายถึงสถานที่ตั้งของ BOJ ตั้งอยู่เลขที่ 2-1-1 นิฮอนบาชิ-ฮงโกกุโช เขตชูโอ กรุงโตเกียว 103-0021 ประเทศญี่ปุ่น

คลิปที่น่าสนใจ

• เปิดคลิปที่น่าสนใจ เป็นประเด็นการพูดคุยในเรื่อง BOJ ขึ้นดอกเบี้ยทีไร…บรรลัยทุกที หรือว่าประวัติศาสตร์กำลังจะซ้ำรอยอีกครั้ง Podcast Available จากช่อง Beauty Investor

สรุป 

• นโยบายการเงินของ BOJ สร้างผลกระทบในวงกว้างต่อค่าเงินเยน และตลาดการเงินทั่วโลก
• เทรดเดอร์ที่เข้าใจพฤติกรรมของ BOJ จะสามารถวางกลยุทธ์เทรด JPY ได้อย่างแม่นยำขึ้น
• แม้เศรษฐกิจญี่ปุ่นดูมีเสถียรภาพ แต่ค่าเงินเยนยังคงผันผวนอย่างมาก จึงต้องอาศัยการติดตามข่าวสารอย่างใกล้ชิด
• การเทรด JPY ไม่ใช่แค่เรื่องกราฟ แต่ต้องผสมผสานการวิเคราะห์นโยบาย การเงิน สถิติ และพฤติกรรมตลาดร่วมด้วย
• ใครที่สามารถใช้โอกาสจากความผันผวนของ BOJ ได้ดี ย่อมมีโอกาสทำกำไรเหนือกว่าคู่เงินอื่นในช่วงเวลาเดียวกัน

อ้างอิง

• Bank of Japan: https://en.wikipedia.org/wiki/Bank_of_Japan?utm_source=chatgpt.com
• Policy Board: https://www.boj.or.jp/en/about/organization/policyboard/index.htm
• Bank of Japan board reshuffle to bring it closer to ‘normal’ central banking: https://www.reuters.com/markets/asia/bank-japan-board-reshuffle-bring-it-closer-normal-central-banking-2025-01-30/?utm_source=chatgpt.com
• BOJ to keep raising rates if economy improves, Governor Ueda says: https://www.reuters.com/markets/asia/boj-keep-raising-rates-if-economy-improves-governor-ueda-says-2025-06-20/?utm_source=chatgpt.com

FAQ — รู้จัก BOJ ธนาคารกลางที่ “พิมพ์เงิน” ดุที่สุดในโลก และวิธีทำกำไรจากความผันผวนของเงินเยน

 

เขียนโดย

Pakornkiat Poonsuk

ผู้ตรวจทานความถูกต้อง

Chatchawal Nakcharoen